राष्ट्रीय निवृत्तीवेतन प्रणालीअंतर्गत एक विशेष योजना , ‘एनपीएस वात्सल्य’च्या मर्यादा
NPS Vatsalya Yojana Apply Now
NPS Vatsalya Yojana Apply Now: ‘NPS Vatsalya’ is a special scheme under the National Pension System, designed for children. Even if the child is below 18 years of age under this scheme, parents can start saving for their children’s retirement earlier.
‘एनपीएस वात्सल्य’ ही राष्ट्रीय निवृत्तीवेतन प्रणालीअंतर्गत एक विशेष योजना आहे, जी लहान मुलांसाठी तयार करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत मुलाचे वय 18 वर्षांपेक्षा कमी असले, तरीही पालक त्यांच्या मुलांच्या निवृत्तीसाठी आधीच बचत सुरू करू शकतात.
मूल 18 वर्षांचे झाल्यावर वात्सल्य योजनेचे आपोआप सामान्य एनपीएस योजनेत रूपांतर होते. या योजनेंतर्गत खाते उघडताना पालकांना 1,000 रुपये प्रारंभिक रक्कम जमा करावी लागेल. यानंतर दरवर्षी किमान 1,000 रुपये योगदान अनिवार्य आहे. या योजनेत गुंतवणुकीची कमाल मर्यादा नाही, म्हणजेच तुम्ही तुम्हाला पाहिजे तितकी गुंतवणूक करू शकता. पालक वात्सल्य योजनेत एकूण जमा केलेल्या रकमेच्या 25 टक्क्यांपर्यंतची रक्कम तीन वर्षांनंतर काढू शकतात. हे पैसे शिक्षण, गंभीर आजार किंवा अपंगत्व या कारणांसाठीच काढता येतात. मूल 18 वर्षांचे होईपर्यंत पालक फक्त तीन वेळा पैसे काढू शकतात. ही योजना पालकांना चक्रवाढ व्याजाद्वारे त्यांच्या मुलाचे भविष्य सुरक्षित करण्याची संधी देते; परंतु सुकन्या समृद्धी योजना, सार्वजनिक भविष्य निर्वाह निधी आणि म्युच्युअल फंड यासारख्या इतर गुंतवणूक पर्यायांच्या तुलनेत यात काही मर्यादा आहेत.
इक्विटी म्युच्युअल फंडांमध्ये एनपीएस म्युच्युअल फंडांपेक्षा जास्त जोखीम आणि उच्च परताव्याची क्षमता असते. ‘वात्सल्य’मध्ये इक्विटी आणि कर्ज या दोन्हींचे मिश्रण असल्यामुळे तो कमी जोखमीचा पर्याय ठरतो. इक्विटी म्युच्युअल फंडाची तरलता एनपीएस विश्वापेक्षा चांगली आहे. कारण, तुम्ही तुमची रक्कम कधीही काढू शकता. ‘वात्सल्य’मध्ये मूल 18 वर्षांचे होईपर्यंत लॉक इन कालावधी असतो. ठरावीक कारणांसाठी यातील काही भाग काढता येतो. ‘वात्सल्य’ची निर्मिती प्रामुख्याने निवृत्तीनंतरच्या आयुष्याचा विचार करून केली गेली आहे, तर इक्विटी म्युच्युअल फंड विविध आर्थिक उद्दिष्टांसाठी वापरले जाऊ शकतात. उदाहरणार्थ, तुमचे मूल आता 10 वर्षांचे असेल आणि तुम्ही त्याच्यासाठी पेन्शन खाते उघडले असेल, तर दर महिन्याला 10,000 रुपये ठेवीपुढील 50 वर्षांमध्ये सुमारे 10 कोटींमध्ये बदलू शकतात. तथापि, 6 टक्केमहागाई दराने हा निधी त्यावेळी फक्त 50 लाख रुपये इतकाच असेल; परंतु तुम्ही दरवर्षी गुंतवणुकीत 10 टक्के वाढ केली, तर मुलांसाठी खूप प्रयत्न न करता एक चांगला निवृत्ती निधी तयार करता येईल.
दुसरीकडे, सुकन्या समृद्धी योजना किंवा म्युच्युअल फंडाच्या चाईल्ड प्लॅन्स अशा प्रकारे डिझाइन केले आहेत की, नियमित गुंतवणूक तुमच्या मुलाच्या आयुष्यातील महत्त्वाचे टप्पे, जसे की उच्च शिक्षण, उद्योजकता, विवाह इत्यादींसाठी कामी येऊ शकते. म्युच्युअल फंड, विशेषत: मुलांच्या खर्चासाठी असलेले फंड, सक्रियपणे व्यवस्थापित केले जातात आणि 12-15 टक्क्यांपर्यंत परतावा देण्यासाठी दीर्घ लॉक इन कालावधी असतात. बाजारात जोखीम असली, तरी ती दीर्घकाळात ती संतुलित राहते. याचा अर्थ असा की, जेव्हा तुम्हाला त्याची सर्वात जास्त गरज असते तेव्हा तुमच्याकडे मोठा निधी आणि चांगली तरलता असते. समजा तुम्ही दोन म्युच्युअल फंड योजनांमध्ये 5000 ची गुंतवणूक केली, एक 8 वर्षांसाठी आणि दुसरी 12 वर्षांसाठी, तर तुम्हाला यामधून अनुक्रमे 8 लाख आणि 15 लाखांची तरलता मिळेल. त्या तुलनेत तुम्ही ‘वात्सल्य’मधून जास्तीत जास्त 25 टक्के पैसे काढू शकता. तुम्ही 12 व्या वर्षाच्या शेवटी ही रक्कम काढली, तर तुम्हाला सुमारे 6.3 लाख मिळतील.
म्युच्युअल फंडातील गुंतवणुकीची रक्कम तुमच्या गरजेनुसार समायोजित केल्यास, तुम्ही तुमच्या मुलाचे पदवीपूर्व आणि पदव्युत्तर शिक्षण जास्त ताण न घेता पार पाडू शकता. तुमच्या मुलाला मोठ्या कर्जाची गरज भासणार नाही. ‘एनपीएस वात्सल्य’मध्ये कमी परतावा आणि मर्यादित तरलतेमुळे हे शक्य होत नाही. ‘वात्सल्य’ ही दीर्घकालीन गुंतवणूक योजना असून त्यात आवश्यक लवचिकता नाही. त्यामुळे तुमच्या गुंतवणुकीत विविधता आणणे आणि वात्सल्य हा म्युच्युअल फंडासारख्या योजनांसह तुमच्या एकूण गुंतवणुकीच्या पोर्टफोलिओचा एक छोटासा भाग बनवणे योग्य ठरेल.
आज १८ सप्टेंबर २०२४ रोजी केंद्र सरकार द्वारे एका महत्वाच्या योजनेचा शुभारंभ झाला आहे. काही दिवस आधी अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी 2024-25 या आर्थिक वर्षाचा सर्वसाधारण अर्थसंकल्प सादर करताना NPS वात्सल्य योजना (NPS Vatsalya Yojana Apply Now) सुरू करण्याची घोषणा केली होती. आणि आता, त्या घोषणेला सत्यात उतरवून, अर्थमंत्री 18 सप्टेंबर 2024 रोजी ही योजना सुरू केली आहेत. NPS वात्सल्य योजनेची सदस्यता घेण्यासाठी त्याचे ऑनलाइन प्लॅटफॉर्म सुरू केले जाईल. याशिवाय, योजनेशी संबंधित तपशील जाहीर केले जातील आणि या योजनेत सामील होणाऱ्या अल्पवयीन ग्राहकांना अर्थमंत्री कायम सेवानिवृत्ती खाते क्रमांक सुपूर्द करतील. NPS वात्सल्य योजना ही पेन्शन व्यवस्थेतील एक महत्त्वाची पायरी मानली जात आहे. मुलांचे आर्थिक भविष्य सुरक्षित करण्यासाठी ही नवीन योजना सुरू करण्यात येत आहे. योजनेचे व्यवस्थापन पेन्शन फंड नियामक आणि विकास प्राधिकरण (PFRDA) च्या हातात असेल. NPS वात्सल्य योजना पालक आणि पालकांना पेन्शन खात्यात गुंतवणूक करून त्यांच्या मुलांच्या भविष्यासाठी निधी उपलब्ध करून देईल. या संदर्भातील पूर्ण माहिती आणि अर्ज प्रक्रिया जाणून घेऊया.
NPS वात्सल्य योजनेंतर्गत, NPS Vatsalya Yojana Details in Marathi पालक त्यांच्या मुलांच्या भविष्यासाठी पेन्शन खात्यात गुंतवणूक करून बचत करू शकतील जेणेकरुन त्यांच्यासाठी दीर्घकाळासाठी मोठा निधी तयार करता येईल. NPS वात्सल्य योजना म्हणजे आपल्यासाठी गरजेनुसार योगदान आणि गुंतवणूक पर्याय खुले करते, या योजनेत पालकांना मुलाच्या नावावर वार्षिक रु 1,000 गुंतवण्याची परवानगी देते, ज्यामुळे ते सर्व आर्थिक पार्श्वभूमीतील कुटुंबांसाठी प्रवेशयोग्य होते. मुलाचे वय १८ वर्षे पूर्ण होण्यापूर्वीच पालक किंवा पालक NPS-वात्सल्य योजनेत उघडलेल्या खात्यातून पैसे काढू शकतील. NPS वात्सल्य योजनेंतर्गत, मुलाच्या नावाने उघडलेल्या खात्यात जमा केलेल्या एकूण रकमेपैकी 25% म्हणजे खाते उघडल्याच्या तारखेपासून 3 वर्षांनंतरचे योगदान काढण्याची परवानगी असेल. आंशिक पैसे काढण्याची ही सुविधा मूल 18 वर्षांचे होईपर्यंत फक्त 3 वेळा उपलब्ध असेल.
या योजनेचा लाभ कोण घेऊ शकता?
सर्व पालक आणि पालक, मग ते भारतीय नागरिक, NRI किंवा OCI, त्यांच्या अल्पवयीन मुलांसाठी NPS वात्सल्य खाते उघडू शकतात. NPS वात्सल्य हे लहान मुले मोठी झाल्यावर त्यांची आर्थिक सुरक्षितता सुनिश्चित करण्यासाठी तयार करण्यात आली आहे. पालक त्यांच्या मुलांच्या वतीने या योजनेत गुंतवणूक करू शकतात. जेव्हा मूल बहुमत प्राप्त करेल, तेव्हा खाते नियमित NPS मध्ये रूपांतरित केले जाईल. खात्यात जमा केलेल्या पैशावर तुम्हाला चक्रवाढ व्याज मिळेल.
काय विचारू जागरूक व जनता