गुणवंत विद्यार्थ्यांना आर्थिक साहाय्य; १० लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज सहज उपलब्ध होईल

PM Vidya Lakshmi Education Loan Yojana: ‘पीएम-विद्यालक्ष्मी’ योजना ही एक केंद्र सरकारची योजना आहे, जी विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी आर्थिक मदत मिळवून देण्यासाठी सुरू करण्यात आली आहे. या योजनेद्वारे विद्यार्थ्यांना एकाच प्लॅटफॉर्मवरून विविध बँकांच्या शैक्षणिक कर्जासाठी अर्ज करता येतो, कर्ज मिळवण्याच्या प्रक्रियेत सुलभता येते, तसेच शिष्यवृत्तीसाठी अर्ज करण्याची सुविधा मिळते.

गुणवंत विद्यार्थ्यांना आर्थिक साहाय्य करण्यासाठी पंतप्रधान-विद्यालक्ष्मी योजनेला बुधवारी केंद्रीय मंत्रिमंडळाने मंजुरी दिली. या योजनेअंतर्गत गुणवंत विद्यार्थ्यांना आर्थिक अडचणींविना दर्जेदार उच्च शिक्षण घेता येणार आहे. या योजनेअंतर्गत, गुणवत्ता उच्च शिक्षण संस्थेत (क्यूएचईआय) प्रवेश घेणाऱ्या कोणत्याही विद्यार्थ्याला आर्थिक अडचणींमुळे शिक्षण सोडण्यास भाग पाडले जाणार नाही. अशा परिस्थितीत १० लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज सहज उपलब्ध होईल, अशी माहिती केंद्रीय मंत्री अश्वनी वैष्णव यांनी दिली.

पंतप्रधान-विद्यालक्ष्मी योजनेंतर्गत, पात्र विद्यार्थ्यांना बँका आणि वित्तीय संस्थांकडून तारणमुक्त, जमानतदारमुक्त कर्ज मिळविण्याची सुविधा प्रदान केली जाईल. ८ लाख रुपयांपर्यंत वार्षिक कौटुंबिक उत्पन्न असलेल्या आणि इतर कोणत्याही सरकारी शिष्यवृत्ती किंवा व्याज सवलतीच्या योजनेंतर्गत लाभांसाठी पात्र नसलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी स्थगन कालावधी दरम्यान १० लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जावरील ३ टक्के व्याज सवलत असेल.

फक्त ३ टक्के व्याज

देशातील कोणताही नागरिक पंतप्रधान विद्यालक्ष्मी योजनेचा लाभ घेऊ शकेल, या अंतर्गत १० लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज उपलब्ध करून दिले जाईल. योजनेंतर्गत फक्त ३ टक्के व्याज अनुदान दिले जाईल. आता कोणताही गुणवंत विद्यार्थी आर्थिक अडचणींमुळे उच्च शिक्षणापासून वंचित राहणार नाही. ८६० शैक्षणिक संस्थांमधील विद्यार्थ्यांना फायदा देशातील सर्वोच्च ८६० दर्जेदार उच्च शैक्षणिक संस्थांमध्ये प्रवेश घेणाऱ्या गुणवंत विद्यार्थ्यांना या योजनेचा लाभ मिळणार आहे. या उपक्रमाचा दरवर्षी २२ लाखांहून अधिक विद्यार्थ्यांना फायदा होणार आहे.

पीएम-विद्यालक्ष्मी योजनेची महत्त्वाची वैशिष्ट्ये:

1. एक खिडकी प्रणाली: पीएम-विद्यालक्ष्मी योजनेच्या अंतर्गत विद्यालक्ष्मी पोर्टल तयार करण्यात आले आहे. या पोर्टलद्वारे विद्यार्थी एकाच ठिकाणी विविध बँकांच्या शैक्षणिक कर्जासाठी अर्ज करू शकतात. यामुळे अर्जाची प्रक्रिया सोपी होते आणि विद्यार्थ्यांना कर्ज मिळवण्याच्या प्रक्रियेत वेळ वाचतो.

2. शिष्यवृत्तीची माहिती: या पोर्टलवर केवळ शैक्षणिक कर्जच नव्हे, तर विद्यार्थ्यांना उपलब्ध असलेल्या विविध शिष्यवृत्ती योजनांची माहिती देखील उपलब्ध आहे. यामुळे गरीब आणि गरजू विद्यार्थ्यांना शिक्षणात आर्थिक मदत मिळवण्याची संधी मिळते.
3. कर्ज अर्ज स्थितीचा मागोवा: अर्ज केलेल्या शैक्षणिक कर्जाचा स्टेटस म्हणजेच त्याची स्थिती विद्यालक्ष्मी पोर्टलवर विद्यार्थ्यांना थेट तपासता येते. यामुळे विद्यार्थ्यांना त्यांच्या अर्जाबद्दलची माहिती वेळोवेळी मिळत राहते.
4. सरल कर्ज अर्ज प्रक्रिया: विद्यालक्ष्मी पोर्टलवरून अर्ज करताना एका सामान्य अर्जाचा वापर केला जातो, ज्यामध्ये विद्यार्थ्यांना विविध बँकांसाठी वेगळा अर्ज करायची गरज नसते. यामुळे अर्ज प्रक्रियेतील किचकटपणा कमी होतो.

5. अर्जाची माहिती व तक्रार निवारण: विद्यार्थ्यांना शैक्षणिक कर्ज घेण्यासंबंधी कुठलीही शंका असल्यास किंवा तक्रार असल्यास विद्यालक्ष्मी पोर्टलवरूनच ती नोंदवता येते.

पीएम-विद्यालक्ष्मी योजनेचे उद्दिष्ट:

• आर्थिक मदतीचा योग्य वापर: या योजनेचा उद्देश विद्यार्थ्यांना त्यांच्या उच्च शिक्षणासाठी आर्थिक मदत मिळवून देणे आहे. भारतातील अनेक विद्यार्थ्यांना शिक्षण घेण्यासाठी आर्थिक अडचणींना सामोरे जावे लागते. त्यामुळे या योजनेद्वारे सरकार आर्थिक मदतीसाठी योग्य प्लॅटफॉर्म देण्याचा प्रयत्न करत आहे.
• विद्यार्थ्यांच्या कर्जप्राप्ती प्रक्रियेत सुलभता आणणे: विविध बँकांकडून एकाच ठिकाणी शैक्षणिक कर्जाची प्रक्रिया करून देणे हा या योजनेचा एक महत्त्वाचा उद्देश आहे.
• शिष्यवृत्ती योजना उपलब्ध करणे: गरजू विद्यार्थ्यांना शिष्यवृत्ती देऊन त्यांना शिक्षणात आर्थिक सहकार्य देणे हे या योजनेचे आणखी एक उद्दिष्ट आहे.

अर्ज कसा करावा?

1. पोर्टलवर नोंदणी: विद्यार्थी विद्यालक्ष्मी पोर्टलवर (https://www.vidyalakshmi.co.in) जाऊन आपले खाते तयार करू शकतात. यासाठी नाव, ई-मेल, संपर्क क्रमांक आणि पासवर्ड या माहितीची आवश्यकता असते.
2. आवश्यक माहिती भरा: एकदा नोंदणी झाल्यानंतर, विद्यार्थ्यांना आवश्यक माहिती भरण्याची प्रक्रिया सुरू होते. यामध्ये वैयक्तिक माहिती, शैक्षणिक माहिती, उत्पन्नाची माहिती, कोर्स आणि संस्थेची माहिती या सर्वांचा समावेश आहे.
3. शैक्षणिक कर्ज अर्ज भरा: आवश्यक माहिती भरल्यानंतर विद्यार्थ्यांना विविध बँकांकडे उपलब्ध शैक्षणिक कर्ज योजनांसाठी अर्ज करता येतो. एकाच अर्जाद्वारे विद्यार्थी एकापेक्षा जास्त बँकांकडे अर्ज करू शकतात.
4. अर्ज स्थिती तपासा: अर्ज केल्यानंतर, विद्यालक्ष्मी पोर्टलद्वारे विद्यार्थी त्यांच्या अर्जाची स्थिती नियमितपणे तपासू शकतात.

पीएम-विद्यालक्ष्मी योजनेचे फायदे:

• सर्वांना समान संधी: आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विद्यार्थ्यांना शिक्षण घेण्यासाठी आवश्यक ती आर्थिक मदत मिळवून देण्यात ही योजना मदत करते.
• सरकारी अनुदान आणि शिष्यवृत्ती उपलब्ध: गरजू विद्यार्थ्यांसाठी सरकारी शिष्यवृत्ती मिळण्याची संधी उपलब्ध करून दिली जाते.
• संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाइन: अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन असली की, विद्यार्थ्यांना बँकेच्या शाखेत जाण्याची गरज नसते.

निष्कर्ष:

पीएम-विद्यालक्ष्मी योजना ही भारतीय विद्यार्थ्यांसाठी शैक्षणिक कर्ज आणि शिष्यवृत्ती उपलब्ध करून देणारी एक महत्त्वपूर्ण योजना आहे. या योजनेद्वारे केंद्र सरकारने आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विद्यार्थ्यांना शिक्षणासाठी मदतीचा हात दिला आहे. त्यामुळे या योजनेचा लाभ घेऊन विद्यार्थी आपल्या उच्च शिक्षणाचे स्वप्न पूर्ण करू शकतात.